DIGIPACK 4-STRONY +książeczka

To chyba najbardziej nietypowa płyta projektu Richard Wahnfried. Klaus Schulze, tym razem w towarzystwie U. W. Überschalla i Georga Stettnera przygotował album oscylujący między estetyką bardzo ambitnego lounge’u, drum’n’bass oraz pogmatwanego trance’u, na dodatek dosłownie kipiący najróżniejszymi samplami. Jest to płyta bardzo eklektyczna, żartobliwa, nastroje zmieniają się tutaj w niemalże nerwowy sposób – tym ciekawsze okazują się kolejne przesłuchania. Trzeba przyznać, iż w całej dyskografii Wahnfrieda jest to album najmniej konwencjonalny, niemalże nie kojarzący się ze stylistyką Klausa Schulze. Najwięcej typowo schulzeańskiej atmosfery ocalało w bardzo urzekającym utworze „I like to do something for You“, który z powodzeniem mógłby zastąpić któryś z remiksów na drugiej płycie starego wydania „Are You Sequenced?“ – pozostałe utwory to jedyny w swoim rodzaju melanż strzępków brzmień typowych dla KS oraz elementów najdziwniej zestawianych stylów. Co ciekawe, album ten co najwyżej przy pierwszym spotkaniu może wydawać się niespójny; kolejne przesłuchania utwierdzają Odbiorcę w przekonaniu, iż każdy element tej arcyskomplikowanej układanki znalazł dokładnie odpowiednie dla siebie miejsce, a wszystkie porozrzucane tu sample oddziałują na pamięć jeszcze natrętniej niż najbardziej wpadające w ucho melodie: słuchając „Trancelation“ kolejny raz nie podśpiewuje się powyginanych tutaj w rozmaite strony motywów melodycznych, tylko bardzo przemyślnie poupychane tutaj wszelkie „niemuzyczne“ elementy! Bardzo ciekawie słucha się spokojniejszych fragmentów płyty, jak leniwe „Abyss“ otwierające przed Słuchaczem puste, pełne uśpionych sygnalizatorów świetlnych ulice letnim wieczorem po deszczu, albo przyczajone, wieloplanowe „Future World 2“. Pojawia się też wyrafinowany chill-out o orientalnym posmaku (trzy utwory finałowe). Jedynym lekkim nieporozumieniem wydaje się być piosenka „Duel“, której od strony kompozycyjno-aranżacyjnej nic nie brakuje (zdaje się zapowiadać późniejsze nagrania KS z Solar Moon), która jednak wydaje się sprawiać kłopoty wokaliście, jakby nie mogącemu się zdecydować, czy ma naśladować Bryana Ferry, czy Chrisa de Burgh, czy Adriana Belew, a faktycznie po prostu nie umiejącemu śpiewać. Okazuje się, że to Marian Gold, który w Alphaville przecież nie miał problemów ze słuchem… Tak czy inaczej jest jednak „Trancelation“ ogromnie interesującą płytą i istnym arcydziełem samplingu.

To chyba najbardziej nostalgiczna część zestawu Contemporary Works 2. Miękkie dźwięki rozimprowizowanej gitary klasycznej prowadzą słuchacza do ponad 41-minutowej impresji They Shut Him Out Of Paradise, w której partia wokalna wyraża niemal wszystkie możliwe stany emocjonalne, a tło stanowi rozchwiany puls subtelnie parafrazujący motyw piątej części suity Set the Controls for the Heart of the Mother, balansujący między systemem dur i moll. Finałowy epizod płyty to najmroczniejszy jej fragment: kleiste ziarna syntezatorowych dźwięków rozsypują się w posępnych improwizacjach, punktowanych niespokojnym rytmem i przeplatanych oddalonymi recytacjami, rodzącymi się na początku tego utworu z ponurej, nisko intonowanej obrzędowej pieśni. Tytuł utworu nie brzmi zbyt optymistycznie w towarzystwie zamyślonych, mrocznych dźwięków - Die Prophezeihung erfüllt sich.

I.W.

Po takiej współpracy można było spodziewać się wiele, albo ambientwoych dłużyzn lub industrialnego hałasu. Nie ma ani jednego, ani drugiego. Co zatem otrzymujemy? Hans Joachim Rodelius, Dieter Moebius i Brian Eno postanowili podejść do tematu w inny sposób. Postawili na relaksującą muzykę w klimatach onirycznego easy listening. 9 kompozycji z rzadka przekracza czas 5 minut. To pozwala skupić się na tkanych w filigranową precyzją miniaturach. To popis nie tylko ulotnej atmosfery ale i melodii. Mit Samean intryguje fortepianowym interludium, One to przykład flirtu w temacie globalnej wioski. I ciekawy przykład komunikacji na linii Wschód-Zachód gdzie słychać inspiracje orientalną muzyką Indii. Finałowy Fur Luise to niemal sielankowa, anielska wręcz muzyka tła, która może stanowić oprawę do letniej, popołudniowej drzemki w czasie sjesty. Ten album to klasyk wysublimowanej muzyki eksperymentalnej, jednak bez tej aury nieprzystępności. Wręcz przeciwnie, można z wieloraką przyjemnością oddawać się tej znakomitej muzyce bez uczucia zmęczenia czy niepotrzebnych nerwów. Prawdziwa perełka i fajnie że doczekała się wznowienia.

Album Mirage wydany został między dwiema częściami wydawnictwa Body Love - w porównaniu z tymi pozycjami Mirage jest płytą niemal arytmiczną, niezwykle oniryczną, brzmiącą wręcz skrycie, zawoalowanie. Główne wątki melodyczne rozwijają się niespiesznie, nikną w odmętach brzmień niemuzycznych, splatają się ze sobą i gdy już zaczynają się składać na wyrazisty motyw - rozpuszczają się, przykryte lodowatymi falami szumów i tęsknych, chłodnych ech elektronicznych westchnień. Najwięcej wspólnego z atmosferą Mirage miały takie kompozycje z cyklu Body Love jak Blanche i (zwłaszcza) Moogetique - ale tamte utwory brzmiały klarowniej, brakowało i przede wszystkim tej gęstości i głębi brzmienia tak charakterystycznej dla zimowych "miraży" Klausa Schulze.
Przy pierwszym przesłuchaniu ta płyta może nawet nieco rozczarowywać - brak tu pulsującego, prawie huczącego, transowego ostinata, na tle którego syntezatory lub organy snują swe improwizacje, brak tu chwytliwych kombinacji brzmieniowo-melodycznych w takim stylu, jaki zdominował nagrania z Body Love, brak tu niesamowitych, podminowanych niebywałym napięciem improwizowanych partii perkusyjnych raczej opowiadających niezwykłe brzmieniowe historie niż po prostu zamarkowujących rytm... Kompozycje z Mirage odsłaniają w pełni swój czar dopiero przy kolejnych, uważnych przesłuchaniach - pewnego dnia słuchacz zostanie na tyle wciągnięty przez tajemnicę tej płyty, iż zapragnie obcować z nią częściej aniżeli z innymi płytami... Oba utwory brzmią tak, iż nigdy nie uda się słuchaczowi przejrzeć ich "na wskroś". Wielogłosowość i atmosfera tej płyty są oszałamiające - jakiś detal zawsze zdoła ukryć się przed ciekawskim uchem odbiorcy. Trudno nawet zaproponować adekwatne wizualizacje do tej muzyki - największym bowiem plusem zaprezentowanych tu nagrań jest ich płynność, rozchwianie, niebywała "halucynacyjność". Wystarczy jedno mrugnięcie powieką, jeden gwałtowniejszy wdech sprowokowany rozlewającymi się elektronicznymi brzmieniami i cały obraz zostaje zburzony, a kolejne pojawią się dopiero, gdy uzbiera się w umyśle słuchacza odpowiednio gruba warstwa arpeggiatorowych płatków śniegu i oscylatorowych lodowych tafli...
Zamieszczony na składance 2001 siedmiominutowy ekscerpt z kompozycji Crystal Lake zdaje się sugerować, iż Mirage jest płytą pełną wyrazistych melodii, dobitnie zamarkowywanych akordów i chwytliwych arpeggiatorowych tematów. Zapoznanie się z całym albumem może okazać się sporym "szokiem termicznym" - na albumie Mirage panuje najprawdziwsza, mroźna zima, nieposkromiona i przygnębiająca; nie taka, jaką znamy z kojących baśni, tylko taka, która zjawia się w najbezczelniejszych, najbardziej niezrozumiałych i poruszających snach pełnych dwuznacznych, zamglonych obrazów. Obrazów niewyraźnych, zaskakujących, niepokojących - i przez to pięknych i każących się odkrywać wciąż na nowo...

Trudno powiedzieć, co przede wszystkim sprawia, iż muzyka wypełniająca tę płytę kojarzy się z tajemniczymi, zamkniętymi pokojami, nasiąkniętymi aromatycznymi kolorami. Podejrzewam, iż odpowiedzialne za taki efekt jest ustawienie proporcji wszystkich głosów: chyba po raz pierwszy na albumie Klausa Schulze wszelkie muzyczne wątki dobiegają do uszu słuchacza "z tego samego poziomu". Mimo barokowej rozmaitości tematów i dużej inwencji melodycznej przez dłuższy czas brak tu tajemnicy, czającej się na ukrytym planie; nie ma tu "skradających się" motywów, rozwijających się powoli nowych tematów. Schulze zrezygnował z budowania napięcia, proponując w zamian obfita porcję rozwiązań harmonicznych i melodycznych zmieniających się znienacka, kalejdoskopowo. Ruchliwe ostinata brzmią z jednej strony bardzo atrakcyjnie, z drugiej zaś jednak brak im głębi typowej dla nagrań z albumów Moondawn bądź Mirage. Rozkwitające na podobieństwo fraktali ścieżki rytmiczne obudowują improwizowane tematy główne ciasnymi pierścieniami i wywołują specyficzne wrażenie "zamykania" tej muzyki w ścianach z nietypowego tworzywa. Pokoje są obszerne i znakomicie działa w nich klimatyzacja, ale wciąż jednak nie udaje się słuchaczowi znaleźć wyjścia z labiryntu kolejnych pomieszczeń.
Dopiero pod koniec trzeciego utworu muzyka prowadzi słuchacza z podziemi na peron wyimaginowanego dworca przyszłości, z którego wraz z pierwszymi minutami kompozycji czwartej wydostanie się na deszczową autostradę kreskowaną rozmytymi światłami reflektorów. Tu leży klucz do tajemnicy tej płyty: w pierwszej części penetrujemy ukryte archiwa, w drugiej - udaje się nam znaleźć drogę na zewnątrz. Nie wiem, czy dokładnie taka idea przyświecała twórcy płyty, ale tak czy inaczej, efekt jest niesamowity… Muszę tu bowiem podkreślić, iż mimo zrównania głosów w większości partii i pozbawienia znajdujących się tu nagrań aury mistycyzmu, absolutnie nie jest to płyta nieudana bądź wtórna. To już po prostu nieco inny Klaus Schulze - artysta otworzył drzwi prowadzące w nowe rejony. Poprzednie płyty, z bardziej zwartymi i zamkniętymi kompozycjami, niejednokrotnie podszytymi zdecydowanym rytmem, były zapowiedzią pewnego przełomu: na En=Trance przełom ten dokonuje się już na dobre, choć żaden z zamieszczonych tu utworów nie trwa krócej niż 15 minut a niektóre elementy jednoznacznie kojarzą się z rozwiązaniami typowymi dla dawniejszej twórczości berlińskiego artysty.
Najbardziej elektryzujące fragmenty tej płyty to główny temat En=Trance, kunsztowna fuga zamykająca Alpha Numerique oraz opisywany dwa akapity wyżej fragment obejmujący zakończenie trzeciego utworu i początek czwartego. Dodatkowy utwór nie pochodzi z sesji nagraniowej, w wyniku której narodził się album En=Trance, ale niewątpliwie sprawi ogromną radość miłośnikom muzyki Klausa Schulze. Nagrania dokonano w 1975 roku i jest to po prostu zapis "zabawy" urządzeniem o nazwie Elvish Sequencer; jednak ta swoista próba dźwięku połączona z mini-improwizacją stanowi nie mniejszy klejnot w uchu prawdziwego miłośnika tajemniczej, nieco mrocznej elektroniki sekwencyjnej, aniżeli skończone wielopłaszczyznowe pejzaże autorstwa Klausa Schulze! Brzmienia i zarysy melodii wyczarowywane w tym ośmiominutowym drobnym arcydziele to do pewnego stopnia wprowadzenie w nastrój później (Timewind) opublikowanej kompozycji Bayreuth Return, ale tylko do pewnego stopnia. Szkoda naprawdę, że na dodatkową, wcześniej niepublikowaną atrakcję starczyło na tej płycie tak niewiele miejsca; mimo prostoty użytych środków "elfowy sekwencer" niesie ze sobą coś niesamowitego, rozjarzającego się w niepokojącym mroku odblaskami zarysowującymi się w kształty spowijające nokturnowe obrazy Grimshawa, na których wielokrotnie nie zabrakło miejsca dla tajemniczych, posępno-zagadkowych elfów o sardonicznych uśmiechach. Tej pół-kompozycji można by doprawdy słuchać znacznie dłużej niż osiem minut...
Specjalnego wymiaru nabiera ta impresja właśnie jako bonus do "podziemnej", nocnej płyty En=Trance: słuchacz klucząc przez niekończące się korytarze, labirynty piętrowych parkingów i tajemniczych pokojów o szczelnie zamkniętych okiennicach znajduje w finale swej 70-minutowej podróży ukryty skarb, połyskujący niesamowitym brzmieniem ery fantastycznych albumów Timewind i Moondawn

Jeśli ktoś mieni się wielbicielem twórczości Vangelisa, a nie zna płyty Earth, to powinien czym prędzej nadrobić tę zaległość. Dobra okazją ku temu jest wznowienie albumu z remasteringiem samego Mistrza. Zrealizowany w 1973 roku i sygnowany jeszcze pełnym nazwiskiem Vangelis O. Papathanassiou album Earth jest swoistą zapowiedzią tego, co później usłyszymy na kolejnych jego solowych dziełach. Nie będzie wcale wielka przesadą stwierdzenie, że wiele późniejszych płyt wielkiego Greka to tylko muzyczne rozwinięcie utworów z tego własnie albumu.

J.D.

Słuchając dynamicznej scieżki rytmicznej i elektryzujących riffów introdukcji Come On można przypuszczać, iż słucha się nagrania Led Zeppelin (z okresu trzeciej płyty) albo T. Rex, ale na pewno nie Vangelisa! Utwór otwierający mocnym akcentem album Earth nie zaskoczy już jednak aż tak bardzo wszystkich tych, którzy zdążyli się już zapoznać choćby z płytą Phos sygnowaną: Socrates with Vangelis. Sporo na Earth elementów ocierających się o stylistykę Socratesa, niemniej jednak już od pierwszego przesłuchania niniejszy album wydaje się w porównaniu z Phos dużo dojrzalszy, ciekawszy, bardziej urozmaicony. Szczególnie interesująco brzmi utwór We were all uprooted, balansujący między free-jazzem a rockiem progresywnym - to byłby znakomity fragment ścieżki dźwiękowej do filmu A. Kurosawy Rashomon. Po tajemniczej, deszczowej impresji konstrukcyjnie i muzycznej już nie tak odległej od późniejszej muzyki Vangelisa słyszymy utwór, z którego wyłoniła się Bacchanale, otwierająca album Heaven & Hell. W kolejnych utworach znów fascynować będzie nas połączenie zachmurzonych gitar, grzechotliwych instrumentów perkusyjnych oraz najbardziej zdumiewających dodatków rodem z egzotycznego snu. Balladowe, wokalne fragmenty mają nawet coś z atmosfery A Pillow of Winds Pink Floyd (Meddle, 1971). Dla wszystkich miłośników dobrej, otwartej na eksperymenty i aranżacyjne poszukiwania muzyki, Earth jest pozycją obowiązkową, natomiast dla słuchaczy znających tylko najnowsze płyty Vangelisa będzie to na pewno duża niespodzianka, może w niektórych przypadkach zbyt duża, ale dobra muzyka pozostaje dobrą muzyką: na pewno warto poświęcić tej płycie uwagę.

Na tle ospałych dźwięków wieczornej letniej burzy zarysowują się kontury dżdżownic wypełzających o zmroku z wilgotnej ziemi. Fortepianowe, miękkie dźwięki zamarkowują zarówno padające na ziemię ciężkie krople deszczu, jak i miarowe ruchy małych stworzeń. Nastrój otwierająceg suitę epizodu kojarzyć się może z kompozycjami Erika Satie - muzyka, choć bardziej żywa, przesycona jest podobną atmosferą zagadkowości. Co jakiś czas wtoczy się w harmonijną fortepianową strukturę rozchwiany wielodźwięk syntezatora odzywającego się niskim pomrukiem - akurat zadrżały liście paproci podkopanej przez kolejną wypełzającą spod spulchnionej ziemi istotę, a może nadciągnęła skądś włochata, plamista gąsienica… Deszczowy wątek trwa przez kilkanaście minut, dopóki nie nastanie słoneczny świt, promieniejący pastelowymi barwami fortepianu nie porządkowanymi już przez żadne ostinato.
Drugi utwór pokazuje słuchaczowi mikrokosmos jak przez mgłę - kompozycja ma nierealną, oniryczną atmosferę, snutą przez powłóczyste nitki oryginalnych, elektronicznych brzmień. W zwolnionym tempie przyglądamy się motylom, które lądują na chwiejących się kwiatach, wzbijając intensywnie pomarańczowy pył. Niekoniecznie jesteśmy teraz na wyspie Mainau - to raczej jakieś zapomniane, skryte przez mrok miejsce, które szczególnie upodobały sobie introwertyczne motyle nie mogące znieść obecności aparatu fotograficznego ani kamery: tylko dzięki osnutej na nietypowej skali, przydymionej muzyce Vangelisa słuchacz ma szansę przyjrzeć się, jak żyją te fantomowe stworzenia… Trzeci wątek zbudowany jest w sposób podobny jak kompozycje wypełniające awangardowe płyty artysty - Beaubourg (1978) i Invisible Connections (1985). O atrakcyjności utworu stanowią rozładowujące się i rozszczepiające atonalne brzmienia, wdzierające się w nieśmiało rodzącą się melodię, która natychmiast ulega postrzępieniu. Czwarty utwór to przede wszystkim mantrowy akompaniament zagadkowych akordów, zwiastujących nadejście czegoś niezwykłego. Podobny klimat udało się Vangelisowi wyczarować w utworze Ballad z płyty Spiral, ale tutaj atmosfera jest bardziej mroczna, a muzyka ma znacznie więcej niedopowiedzeń. Wibrujące, eteryczne tony wybrzmiewają pod ciężkim, zachmurzonym niebem, na które spogląda słuchacz oczami nocnych owadów. W przeciwieństwie do pozostałych kompozycji, wieńcząca cykl kompozycja przynosi mnóstwo światła i pogodnej zadumy. Brak tu właściwie powtarzanych, upartych sekwencji, drobnych motywów pracowicie znoszonych w jedno miejsce przez intrygujące słuchacza mrówki - finałowa impresja kojarzy się raczej z rozległymi, fortepianowymi pejzażami malowanymi przez Vangelisa na rozimprowizowanych, otwartych przestrzeniach płyt takich jak Chariots Of Fire (1981) czy Heaven And Hell (1974).
Soil festivities z pewnością stanowi jedno z najwybitniejszych osiągnięć Vangelisa - choć zarazem jest jedną z najmniej docenionych jego płyt. Pod względem sugestywnej, malarskiej instrumentacji płyta ta zasługuje na wymienienie w ścisłej czołówce, mimo, że akurat w przypadku Vangelisa praktycznie każda płyta zaaranżowana jest z niezwykłym pietyzmem i ogromną wyobraźnią…

Opera Sauvage to dokumentalna seria odkrywająca relacje między muzyką, człowiekiem i zwierzętami z całej kuli ziemskiej. Była to jedna z głównych realizacji dokumentalisty Frédérica Rossifa na w latach 1975-1979, z której materiału wystarczyło na 21 ponad 50 minutowych epizodów, nadawanych pierwotnie we francuskiej Antenne 2. Serial ten odkrywający egzotykę i specyfikę różnych regionów świata rozgrywał się m.in. w Peru, Kamerunie, Irlandii, Singapurze. Vangelis poznał Rossifa w Paryżu w 1970 i już rok później ich spotkanie zaowocowało wspólnym dziełem L'Apocalypse des animaux. Od tej pory zaczęła się ich długa i owocna współpraca wizjonera kamery i wizjonera syntezatorów. Vangelis obdarzył swoją muzyką wiele jego filmów i nie robił tego dla pieniędzy tylko bardziej z przyjaźni. Oficjalnie ukazały się z wspólnych kolaboracji do filmów przyrodniczych tylko trzy albumy - jedynie jako bootlegi dostępne są zaś Sauvage et Beau (1984) i swoiste kompilacje muzyki Vangelisa na Splendeur Sauvage (1986), Les animaux de Frederic Rossif (1989) i Beaute Sauvage (1989).
Ale to nie wszystko! Razem zrealizowali też produkcje o malarzach Georges Mathieu (1971), Georges Braque (1974), Pablo Picasso (1981) i Morandi (1989), obraz o fotograf Gisele Freund Au pays des visages (1972), a także wyprodukowany specjalnie na 100 lecie instytutu Pasteura w Paryżu obraz Pasteur(1987). Zwieńczeniem ich wspólpracy była czteroczęściowa, De Nuremberg á Nuremberg (1989), historia nazizmu i jego upadku, której Rossif obłożnie chory zdołał wyreżyserować 2 części. Wszystkie te filmy zostały obdarzone dźwiękami z wyobraźni Vangelisa zresztą Rossif tworzył z dostarczanych mu materiałów swoiste archiwum i jeśli dla jakiegoś bieżącego projektu potrzebował jakieś dźwięki sięgał do szuflad i wyciągał jakieś stare kawałki Vangelisa. Przyjażń obu twórców przetrwała do 1990 roku gdy Rossif zmarł na raka. Płyta powstała oczywiście w londyńskim Nemos Studio, gdzie Vangelis nagrywał w okresie angielskim aż do 1987 roku. Na albumie znalazła się jedynie część muzyki przygotowanej do tego serialu. W każdym odcinku pojawiały się nowe dźwięki spod ręki mistrza wymieszane z muzyką etniczną wykorzystywaną także jako podkład muzyczny. Vangelis na oficjalny album wybrał tylko te, które uznał za wartościowe. I tak dla przykładu z odcinka poświęconego rodzinnej Grecji nie pojawił się ani jeden fragment.
Niektóre elementy i brzmienia stworzone na tej płycie są preludium do tego co miało pojawić się na krążkach Antarctica czy Chariots Of Fire czyli romantyczne melodie z bogatymi, prawie pompatycznymi orkiestracjami. Otwierający album Hymne stał się dość popularnym motywem wykorzystywanym podczas... uroczystości ślubnych a to znowu za sprawą użycia go jako podkładu muzycznego pod reklamówkę popularnych w USA win marki Gallio. Utwór oparto na podniosłej melodii pełnej muzycznej elegancji: poruszającej i pełnej mocy ma w sobie siłę właśnie dostojnego hymnu.
Po tych dumnych prawie patetycznych dźwiękach słuchamy Reve - bardzo wyciszoną opartą na delikatnej grze na syntezatorze melodię, mocno skoligaconą z brzmieniami Apokalipsy Zwierząt. Senno - marzycielskie przepiękne minimalistyczne pasaże kreują wizję relaksu ale z wyczuwalną nutką refleksji, zadumy, prawie smutku. Mam wrażenie że ta kompozycja unosi mnie gdzieś w pogodne słoneczne niebo, ma w sobie tyle miłego ciepła, że prawie namacalnie czuję jakby żar słonecznego poranka bijący z tej muzyki.
L'enfant - prosta melodia, powtarzany motyw wokół którego osnuto ciekawą aranżację - jak w Bolero Ravela mamy wrażenie że dochodzą coraz to nowe instrumenty, delikatny, zwiewny kawałek jest kwintesencją stylu Vangelisa. Cała płyta jest właśnie tak zbudowana - na czarujących , prostych tematach, rozwiniętych w ciekawe, ładne kompozycje. Zdawałoby się że to banalne, proste melodie lecz tak brzmiące że ciarki chodzą po plecach. Z tym utworem jest związana zresztą pewna anegdota: nie oparto się jego urokowi i wykorzystano go w filmie Rok Niebezpiecznego Życia (1982) ale rok wcześniej pewien reżyser nalegał urzeczony jego czystym pięknem aby umieścić go w wyrażającej symbolicznie idee sportu scenie biegu na plaży - Vangelis wyperswadował to temu reżyserowi mówiąc, że może stworzyć bez problemu podobną kompozycję ale nową i przez to możemy podziwiać kunszt Vangelisa na evergreenie Titles z Rydwanów Ognia....
Mouettes - kolejna stonowana kompozycja. Piskliwy dźwięk z syntezatora owinięty samplami kojarzy mi się z zachodem słońca, przemijaniem, ukojeniem które przynosi mrok nocy ale i z nostalgią za słońcem. Piękna rozmarzona kompozycja. Chromatique, przepiękny podkład na gitarze akustycznej przypominający dawne dzieła Vangelisa. Irlandie, oparta na irlandzkich brzmieniach w stylu Clannad pieśń oczywiście zrealizowana w charakterystycznym brzmieniu Vangelisa.
Flamant rouses to prawie 12 minutowa suita składająca się jakby z 3 części: wolnej, galopującej i końcowej w prawie bluesowym stylu.Vangelis daje tu popis swych umiejętności improwizacyjnych - atoniczne dźwięki unurzane w niesamowitym brzmieniu syntezatorów dają świetny rezultat - brak tu piękna melodii poprzednich kompozycji, zbliża się w tym utworze do czegoś bardziej wyszukanego niż reszta albumu z asertywnymi liniami na syntezatory i jest w tej muzyce coś bardzo pociągającego, oblicze zmienia się w pięknym końcowym fragmencie ostatnich dwóch minut - powolny spokojny rytm i kolejny piękny rozmaz syntezatorowych solówek.
Opera Sauvage pełną pięknych, nastrojowych melodii z cudownym brzmieniem orkiestracji można uznać za sztandarowy przykład jak Vangelis z prostego materiału tworzył arcydzieła. Znowu elektryczne pianino Fender Rhodes i charakterystyczne dla Vangelisa brzmienia z Yamahy CS-80 dały niesamowity rezultat. Ten tytuł nie ciśnie się na usta na hasło Vangelis - a niesłusznie bo to znakomity przykład miłej dla ucha melodyjnej elektroniki spod znaku tego wykonawcy.

Motyw otwierający ten album wybrzmiewa dalekim echem syntezatorowego riffu konstruującego kompozycję "Spiral" z płyty pod tym samym tytułem. Muzyka zmierza jednak w inne rejony niż tętniąca elektronicznym życiem, metalicznie połyskująca impresja z legendarnego albumu z 1977 roku: odzywa się chór, wiodący pieśń w której pobrzmiewa jednocześnie zaduma, tajemnica i groza. Syntezatorowe arpeggia mieszają się z orkiestrowymi brzmieniami wypełniającymi całą przestrzeń swymi rembrandtowskimi barwami, a pieśń chóru podlega kolejnym wariacjom. Ten utwór znakomicie pasowałby na młodszy o 8 lat album "1492", znacznie bardziej, niż choćby nagrany podczas tej samej sesji "Line Open" (wydany na stronie B singla "Conquest Of Paradise"), ale jednocześnie słychać tu wiele dźwięków wyczarowujących atmosferę typową dla płyt Vangelisa stworzonych w latach osiemdziesiątych. Motyw otwierający suitę "Mask" powróci w sparafrazowanej formie jako piąta część cyklu. Druga część to najspokojniejszy, najbardziej zamyślony a przy tym najpogodniejszy fragment albumu: pieśń chóru snuta na tle delikatnego, iskrzącego się akompaniamentu miekkich akordów od razu wywołuje skojarzenia z obserwowaniem nocnego, zadumanego nieba, obejmującego antyczne ruiny. Ten motyw z kolei zostanie jeszcze przywołany w finałowej części cyklu. Trzecia część suity to w pewnym sensie zapowiedź eksperymentów składających się na późniejszy album pt. "Invisible Connections" - zawołania chóru wtapiają się w ścianę dysonansujących akordów, nadciągających stanowczym krokiem z oddali i przetaczających się przez cały plan utworu. Głosy śpiewaków mogą skojarzyć się z atawistycznym hymnem Tangerine Dream "Wahn" z płyty "Atem", zwłaszcza za sprawą intrygującej skali i połączeń dźwięków budowanych na czterotonowym odstępie. Przy tym fragmencie słuchacz w pełni może podziwiać groźnego, złośliwie przypatrującego się smoka o dwu głowach, zdobiącego rewers okładki płyty… Szczególnie intrygująco brzmi część czwarta - główny plan należy do tenora opowiadającego swą wokalizą pół-fantastyczne opowieści o ukrytym złocie zapomnianych plemion. Poszczególne rozwiązania melodyczne zostają zaakcentowane przez chór, a muzyka toczy się hipnotycznie przed siebie w wariacyjny sposób, wykluwając się z frapującego, dość mrocznego ostinata wyczarowującego natychmiast atmosferę niezwykłego snu. Śmiało można polecić płytę "Mask" jako wprowadzenie w przebogatą, urozmaiconą twórczość Vangelisa - słychać tu typowe klawiszowe brzmienia, charakterystyczne zwroty melodyczne, wspaniałe chóralne polifonie, jednocześnie zaś słuchacz może cieszyć się dzięki niesamowicie malarskim aranżacjom atmosferą zagadki i niezwykłości. Album ten jest znakomitym pomostem między najbardziej elektronicznymi i najbardziej orkiestrowo-chóralnymi płytami greckiego kompozytora i multiinstrumentalisty.